Angst- of paniekaanval – Wat is het verschil?

De eerste keer dat ik een paniekaanval kreeg, woonde ik nog bij mijn ouders.
Het kwam uit het niets. Mijn hart begon te bonzen, mijn ademhaling versnelde en mijn hele lichaam leek het over te nemen. Ik weet nog dat ik in de spiegel keek en dacht dat mijn pupillen groter waren dan normaal. Er was genoeg licht in de kamer, dus dat kon eigenlijk niet. En toch voelde het zo.

Op dat moment dacht ik maar één ding: dit is het, ik ga dood.
Mijn vader stond naast me. Hij probeerde me te kalmeren, maar niets hielp. Het maakte me alleen maar onrustiger. Ik wist niet wat er gebeurde en voelde me machteloos in mijn eigen lichaam.

Pas veel later begreep ik wat er aan de hand was.

Een angstaanval had ik eerder ook al gehad, alleen herkende ik het toen niet zo. Angst voelde nog enigszins logisch — er was een gedachte aan voorafgegaan, een reden, iets waar ik bang voor was.
Maar een paniekaanval voelde anders. Het had geen reden, geen waarschuwingssignaal. Het was alsof mijn brein in één klap de noodknop indrukte. Alsof er iets in mij dacht dat ik moest overleven, terwijl er helemaal geen gevaar was.

Dat is wat de fight-or-flight-reactie eigenlijk is: een oeroud systeem dat ooit bedoeld was om te vluchten voor roofdieren, maar vandaag de dag reageert op iets dat veel subtieler is. Niet op een leeuw, maar op een herinnering. Niet op een aanval van buitenaf, maar op iets van binnen dat we te lang genegeerd hebben.

Ik las laatst een stuk van Gabor Maté dat me raakte. Hij schreef dat we verleerd zijn om écht te luisteren naar wat we voelen, en daardoor vaak pas iets merken als ons lichaam alarm slaat. En dat is precies wat paniek doet: het lichaam zegt “ho, stop even — er klopt iets niet”.

Ik heb jarenlang geprobeerd die signalen te onderdrukken.
Ik vocht tegen mijn eigen angst, dacht dat het iets was wat ik moest overwinnen.
Maar hoe meer ik vocht, hoe harder mijn lichaam terugduwde.

Tot ik leerde luisteren.
Niet als therapievorm, niet als trucje, maar als een daad van eerlijkheid.
Door stil te staan bij wat ik voelde, kwam er ruimte.
En die ruimte voelde niet meteen als rust — soms juist als verdriet of vermoeidheid — maar het was echt.

Vandaag zie ik paniek niet meer als mijn vijand.
Het is een signaal, een vorm van communicatie.
Een boodschap van mijn lichaam die zegt: er is iets in jou dat aandacht nodig heeft.

We noemen het een paniekaanval, maar misschien is het eigenlijk een paniekboodschap.
Een herinnering om te vertragen, te voelen, en niet alles met ons hoofd te willen begrijpen.

Ik deel dit niet omdat ik het allemaal weet, maar omdat ik het heb gevoeld.
En misschien herken jij er iets in.

Hoe ga jij om met de momenten waarop je lichaam alarm slaat?
Luister je — of duw je het nog weg?